კეპლერის ახალი სიურპრიზი

18 აპრილს კეპლერის მისიის მნიშვნელოვანი ახალი აღმოჩენის შესახებ გახდა ცობილი. მისიაში ჩართულმა მეცნიერებმა განაცხადეს ორი ახალი პლანეტური სისტემის აღმოჩენის შესახებ, ამ სისტემებში (სულ შვიდი პლანეტაა) სამი პლანეტა მდებარეობს სასიცოცხლო ზონაში და მისიის ფარგლებში აღმოჩენილი პლანეტებიდან ყველაზე მეტად შეესაბამება დედამიწას. დედამიწის მსგავსი პლანეტები რამდენიმე მნიშვნელოვანი პარამეტრით განისაზღვრება, ესენია ზომა, დაშორება მშობელი ვარსკლვავიდან, (სასიცოცხლო ზონაში მდებარეობა) მასა და სიმკვრივე. ასევე შემცველობა. თუმცა შორეული პლანეტების შემცველობის შესწავლა ძალზედ რთულია.

სამყარო კიდევ უფრო ხნიერია

ადრეული სამყაროს ყველაზე დეტალური რუკა, რომელიც შეადგინა პლანკმა

სამყარო კიდევ უფრო ხნიერია – ახალ მონაცემებზე დაყრდნობით აცხადებენ მეცნიერები. მაგრამ ეს მნიშვნელოვნად არ ცვლის საერთო სურათს. თუმცა ჩვენი ყოველდღიური სტანდარტებით 100 მილიონი წელი ძალიან დიდი დროა, სამყაროსთვის არც ისე დიდი დროა. ეს დაახლოებით იგივეა 14 წლამდე ბავშვის ასაკის განსაზღვრაში 1 თვე რომ შეგვეშალოს.

ევროპული კოსმოსური სააგენტოს პლანკის მისიის მიხედვით სამყაროს ასაკი შეადგენს 13.82 მილიარდ წელიწადს. აქამდე ყველაზე ზუსტი მონაცემები, ცნობილი იყო WMAP-ისგან 13.72 მილიარდი წელიწადი. თუმცა მეცნიერები ამბობენ რომ პლანკმა უფრო დეტალური მონაცემები მოაგროვა და შესაბამისად ახალი გაზომვები უფრო სანდოა. ახალი მონაცემები მიუთითებს არა მარტო სამყაროს ასაკზე არამედ მის შემცველობასა და მდგომარეობაზე. მაგალითად იგივე მონაცემების მიხედვით ირკვევა რომ სამყარო ოდნავ უფრო ნელა ფართოვდება და შესაბამისად უფრო ნაკლებ ბნელ ენერგიას შეიცავს.

კოსმოსის გასაღები – შავი ხვრელები, ჰიპოთეზა თუ ფაქტი?

როგორც უკვე დაგპირდით ეს არის გაგრძელება პოსტისა კოსმოსი გასაღები – ანუ საიდან ვიცით უცნაური რაღაცეები და აი მივადექით მისტერიულ შავ ხვრელებს. ამ ობიექტებზეც ხშირად უკითხავთ “ჰიპოთეზაა თუ არსებობს მათი არსებობის დამადასტურებელი რაიმე ფაქტი?”

რადგან ამის გაგება გვსურს მოვყვეთ შავი ხვრელების ისტორია:

კოსმოსის გასაღები – ანუ საიდან ვიცით უცნაური რაღაცეები

მკითხველთა მცირე აუდიტორია, რომელიც უკვე ყავს ბლოგს და მის facebook გვერდსაც ადევნებს თვალ ყურს, ალბათ შეამჩნევდა ვიდეოს, სტივენ ჰოკინგის – კოსმოსის გასაღები. ძალიან კარგი ფილმია, განსაკუთრებით მოსწავლეებისთვის და ახლად დაინტერესებული კოსმოსის ენთუზიასთებისთვის. facebook-ის გვერდზე მხოლოდ ბლოგის პოსტებს არ ვამისამართებ. “სამყარო შენს ოთახში”-ის პირწიგნაკს პატარა ავტონომია აქვს იმ გაგებით რომ ხშირად ვდებ იმ მასალას რაც ბლოგზე არ იდება. მაგალითად ცალკეული საინტერესო სურათები, ორ სიტყვიანი საინტერესო ამბები და ვიდეოები. ასეთი რამეების დადება აქ, ძალიან დააწვრილმანებდა ბლოგს და tumblr-ის იმ ბლოგებს დაამგვანებდა მხოლოდ gif-ებით რომაა გატენილი. მოკლედ რატომ დავიწყე ამხელა რამის მოყოლა. ჰოკინგის ფილმი რომ დავდე facebook-ზე, სულ არ ვაპირებდი ამ ფილმის სახელის გამოყენებას პოსტის სათაურად, მაგრამ მოგვიანებით ერთი კამათის ამბავი გამახსენდა და შემდეგ პოსტის დაწერაც მომინდა, სხვა უკეთესი სახელი ვერ მოვუფიქრე, თუ არა ისევ –  კოსმოსის გასაღები. ამ ფილმის სათაური მიტრიალებდა გონებაში და ვიფიქრე ჯანდაბას იყოს. ამაზე უკეთესი სახელი არც შეეფერება მეთქი.

ბნელი მატერიის რევოლუციური თეორია

სამყარო სავსეა ბნელი მატერიით. არავინ იცის რისგან შედგება ის. ოსლოს უნივერსიტეტის ფიზიკოსი ამ მისტერიის მათემატიკურ ამოხსნამდე მივიდა.

ასტროფიზიკოსებმა უკანასკნელი 80 წლის მანძილზე იციან რომ სამყაროს უდიდესი ნაწილი შედგება უცნობი ბნელი მატერიისგან. “ჩვენ ვეძებთ ახალ წევრს ჩვენს ნაწილაკთა ზოოპარკში, რათა ამოვხსნათ ბნელი მატერია. ვიცით რომ ის ძალზედ ეგზოტიკური ცხოველია. ვფიქრობ მივაგენით დამაჯერებელ ამოხსნას.” – ამბობს არე რაკლევი ნაწილაკების ფიზიკის პროფესორი ოსლოს უნივერსიტეტის ფიზიკის დეპარტამენტში. ის უნივერსიტეტის წამყვანი თეორიტიკოსია. მის ჰიპოთეზას აქვს პრეტენზია რომ ხსნის ბნელი მატერიის შემადგენლობას და იმას თუ როგორ არის შესაძლებელი უჩინარი ნაწილაკების ექსპერიმენტულად აღმოჩენა.

თუმცა ბნელი მატერია უჩინარია, ასტროფიზიკოსებმა იციან რომ ის არსებობს. მის გარეშე შეუძლებელია აიხსნას თუ როგორ კრავს სამყარო ხილულ მატერიას ერთად. მსოფლიოში ცნობილი შვეიცარელი ფიზიკოსი ფრიც ზვიკი ჯერ კიდევ ადრეულ 1930-იანებში აყალიბებდა ბნელი მატერიის კონცეფციას. ასტროფიზიკოსებმა გამოითვალეს რომ დაკვირვებადი  სამყაროს მასის 80% უჩინარია. გრავიტაციის წყალობით ბნელი მატერია ერთად იკვრება, როგორც ჩვეულებვრივი მატერია.

ალკუბიერეს ძრავი – შორეული კოსმოსური მოგზაურობის შესაძლებლობა

საუკუნეების მანძილზე უცქერდნენ ცას ვარსკვლავთმრიცხველები, ასტრონომები და ასტროლოგები, ალბათ სრულიად უცოდინარი გლეხები და მონებიც, რომელსაც ქონდათ დიდი ცნობისმოყავრეობა, მაგრამ განათლების საშუალება არა. ათასობით თაობას აინტერესებდა რა ხდებოდა ცაში. მაგრამ ალბათ ძალიან ძნელად თუ წარმოედგინა ვინმეს რომ ერთ დღესაც ადამიანი ჩაჯდებოდა ხომალდში და გადაცურავდა კოსმოსურ ზღვას, ისევე როგორც წყალთა ზღვას სერავენ მოგზაურები და ვაჭრები. როდესაც გამოიკვეთა სურათი რომ პლანეტები და მთვარეები რაღაც დედამიწის მსგავსი სამყაროებია, მიწით მთებით და შესაძლოა სხვა რამეებითაც, გაჩნდა შორეული მოგზაურობების ოცნებაც, მაგრამ ალბათ ძნელი წარმოსადგენი იყო სხვა პლანეტებზე მოგზაურობა როდესაც ჯერ ფრენის ოცნებაც კი არ იყო რეალობასთან.

სად მივყავართ ევოლუციას?

დაახლოებით ნახევარი წლის წინ კამათი მომივიდა ჩემ დასთან. თემა ეხებოდა საქართველოში კარგად ნაცნობ ყბადაღებულ ჩიპებს. ალბათ გახსოვთ ჩვენ ქვეყანაში გავრცელებული ლეგენდები და მითები ბიოჩიპების შესახებ. თუ ვინ და როგორ გაავრცელა ეს ლეგენდები და მითები ამაზე საუბარს არ ვაპირებ, მითუმეტეს ეს არც ამ ახალი ბლოგის თემატიკაა და არც კამათის გასაღები. ჩვენ უფრო ვკამათობდით ჩიპებზე და ადამიანის როლზე. მოგეხსენებათ სიახლეს (რომელიც მხოლოდ იდეის დონეზეა მსოფლიო მასშტაბით) არც თუ ისე ადვლად ეგუება ადამიანთა უმრავლესობა და მითუმეტეს ისეთ უცნაურ რამეს როგორიცაა ბიოჩიპი. თუ გამოვაკლებთ რელიგიურ ფუნდამენტალისტებს და ფანატიკოსებს, რომლებიც ამ ბიოჩიპებში რაღაც მეორედ მოსვლის ნიშნებს, ანტიქრისტეს ბეჭედს და სატანის ხელს ხედავენ, დაგვრჩება ადამიანთა უზარმაზარი მასა რომელიც არც თუ უსაფუძვლოდ, ყოველგვარი მისტიფიკაციის და რელიგიური გრძნობების გარეშე, ერთგვარი შიშით და უნდობლობით უყურებს ბიოჩიპების არც თუ ისე ახლო პერსპეტქტივას. ეს ბუნებრივია – ჩნდება ერთგვარი შიში. ხომ შეიძლება ეს მთავრობებმა და მონსტრმა კორპორაციებმა ბოროტად გამოიყენონ? ხომ შეიძლება ეს იყოს კონტროლის და ადამიანის უფლებების შემზღუდავი საშუალება. ჩემი პასუხია – კი როგორ არა, თავისუფლად. მაგრამ კამათი მაინც უფრო სხვა რამეს ეხებოდა. მე რათქმაუნდა ვაცნობიერებ და სრულიად შესაძლებლად მიმაჩნია რომ ბიოჩიპი ვიღაცამ ან ვიღაცეებმა შესაძლოა არაკეთისინდისიერი მიზნით გამოიყენონ, მაგრამ ამ საფრთხის მიღმა არ მესმის რა მორალური ბარიერი უნდა ეღობებოდეს ადამიანს.